Rib and Sea

Δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία. Της Αλεξάνδρας Τζαβέλλα.

«Είμαι σε τραγική κατάσταση. Και δεν είμαι ο μόνος», είπε κοιτάζοντας τον κήπο των 835 τ.μ. της παλιάς ιδιόκτητης μονοκατοικίας του στο Παλαιό Ψυχικό. Γέλασα από μέσα μου. Το πιο σύντομο ανέκδοτο της κρίσης: οι φτωχοί του Παλαιού Ψυχικού.

Στην αποστειρωμένη, σικάτη κηπούπολη οι επαύλεις παραμένουν στη θέση τους, οι κάτοικοι σνομπ όπως και πριν. Δύο κοπέλες κάνουν τζόκινγκ με τα σκυλιά τους, μια Φιλιππινέζα βγάζει τα σκουπίδια.

Ένα τζιπ με φιμέ τζάμια παρκάρει έξω από το Κολλέγιο και ξεφορτώνει δύο μοντέλα, ενώ στο επόμενο στενό δύο μελαψοί μικροκαμωμένοι κύριοι φορτώνουν μια ολόκληρη οικογένεια από τσάντες Louis Vuitton σε ένα τζιπ-θωρηκτό που έχει στην οροφή του κεραίες σαν του CNN.

«Η κρίση στη Φιλοθέη και το Παλαιό Ψυχικό δεν είναι σε κοινή θέα. Πολλοί όμως γυρίζουν σπίτι τους, τραβάνε τις κουρτίνες και χτυπούν τα κεφάλια τους στον τοίχο. Μεγάλα τζάκια, μεγάλα πάγια».

Έφτασα στο σπίτι του Κ., με το λεωφορείο της ΕΘΕΛ 610.

Κάποτε θεωρούνταν το «φιλιππινέζικο λεωφορείο». Μετέφερε στην κατ' εξοχήν συνοικία των Φιλιππινέζων, τους Αμπελόκηπους, το εργατικό δυναμικό που στελέχωνε τις επαύλεις του Παλαιού Ψυχικού και της Φιλοθέης.

Οι Φιλιππινέζες.

Μια καθωσπρέπει κυρία, 65άρα, κάθεται στην μπροστινή θέση εκεί όπου πριν από λίγους μήνες καθόταν η Σάλι, συνομήλική της από τη Μανίλα, η οποία τώρα βρίσκεται στον Καναδά. Με δάκρυα στα μάτια, έλεγε τότε πόσο στενοχωρημένη είναι που θα αποχωριστεί την οικογένεια και το σπίτι που φρόντιζε επί 15 χρόνια.

«They can't afford me» επαναλάμβανε μηχανικά.

«Οι περισσότερες Φιλιππινέζες που συναντάς πλέον στο Ψυχικό είναι από τις πρεσβείες», λέει ο Κ.

Στη μονοκατοικία του απασχολούσε δύο, μέχρι το 2008: «Έναν στον κήπο και μία στον καθαρισμό, στην κουζίνα και τις εξωτερικές δουλειές». Ηταν η εποχή που ο ίδιος ήταν ανώτατο στέλεχος σε εταιρεία τηλεπικοινωνιών και με το μισθό του μπορούσε με ευκολία να συντηρεί την παλιά μονοκατοικία των 250 τ.μ. που κληρονόμησε από τους γονείς του.

«Λέω να βγάλω το όνομά μου από το κουδούνι. Να βάλω το όνομα της τράπεζας», λέει καθώς με υποδέχεται. Πατέρας ενός 10χρονου αγοριού, το οποίο ζει με τη μητέρα του, ο Κ., στα 56 του, προσπαθεί να επιβιώσει, όπως λέει, «από μια ελεύθερη πτώση χωρίς αλεξίπτωτο».

«Ξόδευα χρήματα αλλά έβγαζα χρήματα. Δεν ξόδευα βέβαια περισσότερα από όσα έβγαζα. Ζούσα καλά, καλύτερα από ό,τι ο μέσος Έλληνας. Δούλευα όμως όλη μου τη ζωή, 18 ώρες τη μέρα».

«Έπρεπε να είχα πουλήσει το σπίτι όταν μου το πρότειναν, δεν το έκανα. Πίστευα ότι θα ορθοποδήσω», συνεχίζει ο ίδιος. «Τώρα; Τώρα πάει. Μου έχει μείνει σαν ανύπαντρη κόρη. Μια 45άρα στο ράφι. Πώς είναι ο φυλακισμένος στα καρτούν που σέρνει την αλυσίδα με την μπάλα, έτσι κι εγώ. Καθηλωμένος, λόγω αυτού του σπιτιού», λέει σηκώνοντας τα παντζούρια. Φως στα απομεινάρια μιας ζωής που έχει παρέλθει.

Στη γωνία, ένα σπιτάκι σκύλου. «Μέχρι κι αυτός έφυγε. Δεν άντεξε το χαράτσι», λέει ο Κ. Το πνεύμα ενός παλιού, γνωστού αρχιτέκτονα, «στοιχειώνει» την αισθητική της διώροφης μονοκατοικίας.

«Τον πάνω όροφο πια δεν τον χρησιμοποιώ. Κι από τον κάτω, μόνο την κουζίνα και το καθιστικό. Κοιμάμαι συνήθως στο καθιστικό. Δεν ζεσταίνει το υπόλοιπο», ισχυρίζεται. «Το σπίτι αυτό είναι μια χαβούζα χιλιάδων ευρώ το μήνα.

Σύμφωνα με τη νέα κλίμακα θα φορολογηθεί φέτος κοντά στα 3.000 ευρώ. Σ' αυτό προσθέτεις το φόρο για το οικόπεδο, το οποίο είναι τεράστιο και εκτιμώ ότι θα ξεπεράσει τα 7.000. Τα λειτουργικά έξοδα του σπιτιού τα έχω κατεβάσει στα 100 ευρώ το μήνα. Πέρσι δεν έβαλα πετρέλαιο», λέει ξεφυσώντας.

Άνεργος από το 2010, ο Κ. άλλαξε όλη του τη ζωή σε τρία χρόνια. Τα δύο αυτοκίνητα που υπήρχαν στο γκαράζ, το ένα εκ των δύο πολυτελές, «σχεδόν τα χάρισα, πέρσι τα Χριστούγεννα. Έχω μια μηχανή που σπανίως μετακινώ», λέει ο ίδιος. «Ξαφνικά βρίσκομαι να χρωστάω. Τρέχω για διακανονισμούς, στους οποίους δεν μπορώ να είμαι συνεπής. Πώς να είμαι; Το κοντέρ γράφει ζερό. Μηδέν εισόδημα. Ούτε μικροδουλειές πια».

Τον Φεβρουάριο του '12 ξεκίνησε να πουλάει τα έργα τέχνης και «ό,τι μπορούσε να πιάσει τόπο. Πώς θα δώσω τη διατροφή; Ευτυχώς δουλεύει η πρώην σύζυγος. Τα έτοιμα έχουν τελειώσει εδώ και καιρό. Εγώ μόλις έμεινα άνεργος πήγα και πλήρωσα όλους τους λογαριασμούς και τις κάρτες και τις κατέστρεψα. Κινήθηκα τρία χρόνια με όσα είχα στην τσέπη, ελπίζοντας στην αρχή ότι θα μείνω στην επιφάνεια, ότι θα βρω δουλειά. Τηλεφωνούσα σε γνωστούς κή ότι θα μείνω στην επιφάνεια, ότι θα βρω δουλειά. Τηλεφωνούσα σε γνωστούς και φίλους και δεν με πίστευαν. Γελούσαν.

"Εσύ θες δουλειά; Πώς θα σε πληρώσω;" μου έλεγαν; Κι έτσι ήρθα σ' αυτή την τραγική κατάσταση».

«Η πλειονότητα των κατοίκων που ανήκαν κάποτε στην αστική τάξη έχει σχεδόν καταρρεύσει. Φέτος φάνηκε για τα καλά η κρίση. Ωστόσο υπάρχει ακόμα ένα πέπλο πάνω της. Οι άνθρωποι ντρέπονται. Είναι διακριτικοί. Εδώ υπάρχει μια φτώχεια κρυφή», λέει η Νέλη Λάβδα, πρόεδρος του Οργανισμού Κοινωνικής Αλληλεγγύης Πολιτισμού και Αθλητισμού, στον Δήμο Παλαιού Ψυχικού. Η ίδια έχει εικόνα από την κατάσταση 6.000 οικογενειών του Παλαιού Ψυχικού.

«Μας πλησιάζουν άνθρωποι που μετά βίας επιβιώνουν. Δεν θα δείτε την κρίση του κέντρου της Αθήνας, όπου άνθρωποι ψάχνουν στα σκουπίδια. Θα δείτε όμως τα παράθυρα κλειστά. Πολλοί καταθέτουν τις πινακίδες των αυτοκινήτων, άλλοι κόβουν τα παιδιά τους από το φροντιστήριο. Σπίτια πωλούνται εδώ και 5 χρόνια. Ποιος θα αγοράσει; Συνταξιούχοι που καλούνται να πληρώσουν υπέρογκα ποσά για μια ιδιοκτησία, με συντάξεις των 650 ευρώ; Στη δοξολογία του Αγ. Δημητρίου, κυρίες που φαινομενικά δεν είχαν πρόβλημα, μας παρακαλούσαν να τους βρούμε μια δουλειά σπιτιού», συνεχίζει.

Ένα διαμέρισμα του 1970 στο Ψυχικό πλήρωσε για το 2012 ΦΑΠ 2.000 ευρώ, ενώ για το 2013, εξαιτίας της αναπροσαρμογής των αντικειμενικών αξιών μόνο στη συγκεκριμένη περιοχή και πουθενά αλλού στην Ελλάδα και με την κατάργηση του αφορολόγητου ορίου, ο ΦΑΠ ανέρχεται στα 7.000 ευρώ. Τώρα ο ιδιοκτήτης του διαμερίσματος αυτού θα λάβει νέο εκκαθαριστικό που θα υποχρεούται να πληρώσει 5.000 επιπλέον.

Η αλληλεγγύη στο Παλαιό Ψυχικό προβλέπει μέχρι και συσσίτιο delivery.

Σύμφωνα με την κ. Λάβδα «η ενορία διοργανώνει συσσίτιο αλλά υπάρχει και κοινωνική μέριμνα, από την πλευρά του δήμου. Σε κάποιες περιπτώσεις, στέλνουμε διακριτικά φαγητό στο σπίτι, πακετάκι», αναφέρει η ίδια.

Ενδεικτικό παράδειγμα της αλλαγής του lifestyle στην κρίση είναι η αλλαγή στη σύνθεση των δημοτικών παιδικών σταθμών. «Χρόνια ολόκληρα στους σταθμούς πήγαιναν τα παιδιά του υπηρετικού προσωπικού. Πλήρωνε η ιδιοκτήτρια το σταθμό, για να πηγαίνει το παιδί της Φιλιππινέζας. Τώρα στους σταθμούς έρχονται σαν τσουνάμι τα παιδιά των κατοίκων που δεν πηγαίνουν πια στα ιδιωτικά».

«Εδώ δεν είναι Πέραμα να πεις ότι δεν έχουν να φάνε. Δεν μιλάμε για άδεια ψυγεία στο Ψυχικό και τη Φιλοθέη. Μιλάμε για ανθρώπους που κοντεύουν να χάσουν τα σπίτια τους», ισχυρίζεται η Νάντια Σουμπασάκη, επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «Ενεργοί Πολίτες Νέου Ψυχικού, Φιλοθέης, Ψυχικού».

«Οι άνθρωποι εδώ δεν μπορούν να πληρώσουν χαράτσια και αντικειμενικές αξίες. Οι περισσότερες περιουσίες κινδυνεύουν. Παλιά έλεγαν ότι τα σπίτια θα τους τα πάρουν οι κομμουνισταί. Να που τους τα παίρνει ο καπιταλισμός», λέει η ίδια.

Οι «Ενεργοί Πολίτες» εδώ και 16 χρόνια δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή, σε μια προσπάθεια να στηρίξουν τους κατοίκους που έχουν ανάγκη.

«Συναντάς μια κυρία 72 ετών, με 600 ευρώ σύνταξη, που σου λέει κληρονόμησα ένα πλουσιόσπιτο. Δεν μπορεί να πληρώσει τους φόρους. Κάνουν πρόβα τις αντικειμενικές αξίες στο Ψυχικό για να τις εφαρμόσουν σε όλη την Ελλάδα».

Τα βράδια η γειτονιά σκοτεινιάζει. «Μέσα είναι, στα σπίτια τους. Απλώς δεν ανάβουν φώτα», λέει ο Κ. Περπατάμε στα φαρδιά πεζοδρόμια του Παλαιού Ψυχικού, όπου κυκλοφορούν καροτσάκια με τροφαντά μωρά και μου λέει για το φίλο του, τον τραπεζίτη που «παίρνει πια μισθό κλητήρα». Ο ίδιος «έχει το αυτοκίνητο με leasing και η εταιρεία του λέει κράτα το, ακόμα κι αν δεν πληρώνεις. Καλύτερα να μου χρωστάς παρά να μην υπάρχω».