Rib and Sea

Κείμενο, φωτογραφίες, βίντεο : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Κοντεύουν πια να γίνουν θεσμός τα χειμερινά ταξίδια μας στα νησιά του Αιγαίου. Γιατί χειμερινά; Γιατί αυτές τις περιόδους χαμηλής ζήτησης μπορούμε να επιλέξουμε προκειμένου να εκμεταλλευτούμε τα δωρεάν εισιτήρια που μας παρέχουν οι ναυτιλιακές εταιρείες που διαφημίζονται στα διαδικτυακά περιοδικά "Rib and Sea" και "Camper Life". Κάποτε, βεβαίως, όταν οι οικονομικές συνθήκες το επέτρεπαν, τα ταξίδια αυτά τα πραγματοποιούσαμε με φουσκωτά σκάφη. Μ' αυτά ταξιδεύαμε, σ' αυτά διανυκτερεύαμε, σ' αυτά πολλές φορές μαγειρεύαμε και τρώγαμε! Όχι γιατί δεν είχαμε τότε την οικονομική δυνατότητα να διανυκτερεύσουμε σε κάποιο ξενοδοχείο ή να φάμε σε κάποιο εστιατόριο, αλλά γιατί αυτός ο τρόπος ζωής μας ταίριαζε, ανέκαθεν, καλύτερα.

Το camper - ή αυτοκινούμενο τροχόσπιτο, ελληνιστί - ήρθε τα τελευταία χρόνια να αντικαταστήσει (για μας) το φουσκωτό σκάφος το οποίο, και σαν αγορά και σαν κόστος μετακίνησης, κατήντησε να είναι πλέον ασύμφορο. Όχι βεβαίως ότι οι προδότες που μας κυβερνούν λυπήθηκαν τα αυτοκινούμενα τροχόσπιτα και δεν τα συμπεριέλαβαν στις ληστρικές επιδρομές τους. Κάθε άλλο! Τα φόρτωσαν με υψηλά τέλη κυκλοφορίας, τεκμήρια, φόρο πολυτελείας και ένας Θεός μόνο γνωρίζει τι άλλο θα σκαρφιστούν ώστε να μας αναγκάσουν να "απαλλαγούμε" και από αυτά! Από τον μοναδικό οικονομικό τρόπο διασκέδασης που μας έμεινε κοντά στη Φύση.

Χάρις λοιπόν στις δωρεάν μετακινήσεις, που μας προσφέρουν από καιρού εις καιρόν οι ναυτιλιακές εταιρείες που διαφημίζονται στο περιοδικό, έχουμε την ευκαιρία να επισκεπτόμαστε τα νησιά του Αιγαίου και να τα γνωρίζουμε πια και "από μέσα". Το κόστος μεταφοράς, ως εκ τούτου, μηδενικό, το κόστος διανυκτέρευσης επίσης μηδενικό, το κόστος διατροφής ασήμαντο, όπως και το κόστος των καυσίμων και θέρμανσης, το οποίο, στην περίπτωση της Πάρου, ας πούμε, δεν ξεπέρασε τα 25 λίτρα πετρελαίου! Συνολικό κόστος ταξιδίου; Λιγότερο από 100 ευρώ!

Ας μου εξηγήσει λοιπόν το Στουρνάρι του Υπουργείου Οικονομικών γιατί το αυτοκινούμενο τροχόσπιτο προϋποθέτει, από μόνο του, ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα 12.000 ευρώ! Ή, αν δεν μπορεί να εξηγήσει τα ανεξήγητα, ας μου πει, τουλάχιστον, γιατί μου επέτρεψε να αγοράσω ένα τέτοιο όχημα πριν από επτά χρόνια - όταν δεν υπήρχε φόρος πολυτελείας και τεκμήριο - αφού είχε σκοπό να τα χρεώσει αναδρομικά; Και πού αλήθεια το βρήκε γραμμένο το Στουρνάρι της Οικονομίας ότι μπορεί να φορολογεί αναδρομικώς αντικείμενα τα οποία κατά την αγορά τους ήταν αφορολόγητα;

Γιατί όταν καθυστερεί να μου καταβάλει χρήματα που δικαιούμαι, όπως την επιστροφή του Φ.Π.Α. ή την συμμετοχή του Ταμείου μου στην αγορά γυαλιών πρεσβυωπίας, ας πούμε, δεν μου δίνει αναδρομικό τόκο υπερημερίας; Βρε άει σιχτίρι πια με τον κάθε ηλίθιο αποτυχημένο τραπεζικό υπάλληλο που τον επιβραβεύουν με έναν υπουργικό θώκο επειδή έριξε έξω την μετοχή της τραπέζης και έφαγε τα χρήματα των ασφαλιστικών Ταμείων!

Φορτώσαμε λοιπόν, κατά τα ειωθότα, το παπί στη σχάρα, γεμίσαμε το ψυγειάκι του αυτοκινούμενου με τα απαραίτητα είδη διατροφής και κατεβήκαμε στο λιμάνι. Ο απόπλους του "Blue Star Πάρος" ήταν προκαθορισμένος για τις 7 το απόγευμα. Η απεργία όμως της Π.Ν.Ο. μετέφερε την ώρα απόπλου στις 11 το βράδυ. Στις 10 άρχισε η φόρτωση, στις 11 ολοκληρώθηκε, πέντε λεπτά αργότερα ο κάβος βγήκε απ' τη μπίντα του λιμανιού.

Οφείλω, ευκαιρίας δοθείσης, να εκθειάσω την γενική εικόνα που βγάζουν προς τα έξω τα γαλάζια καράβια με το κίτρινο αστέρι στις τζιμινιέρες τους. Και αυτό, όχι επειδή η εταιρεία που τα εκμεταλλεύεται μας προσφέρει δωρεάν μετακίνηση. Πιστεύω όμως ότι την εμφάνιση των πλοίων αυτών - εξωτερικώς και εσωτερικώς - την συμπεριφορά των πληρωμάτων τους, την ταχύτητά τους και την συνέπεια των δρομολογίων τους πολύ δύσκολα θα μπορέσει να τα ανταγωνιστεί άλλη εταιρεία.

Ενώ λοιπόν, αν δεν υπήρχε η απεργία της Π.Ν.Ο., θα φθάναμε στην Παροικιά λίγο πριν από τα μεσάνυχτα, φθάσαμε τελικώς λίγο πριν από τις 4 τα ξημερώματα. Βάρβαρο, ομολογουμένως, να κοιμάσαι τρεις μόνο ώρες και πάνω στη γλύκα του πρώτου ύπνου να σε ξυπνούν για να κατέβεις στο γκαράζ. Βγήκαμε τελικώς από το πλοίο, με την τσίμπλα στο μάτι, και ψάξαμε απεγνωσμένα μια "καβάτζα" για να συμπληρώσουμε τις ώρες ύπνου που στερηθήκαμε. Αυτό είναι, άλλωστε, το μεγάλο πλεονέκτημα του camper. Ότι δεν ψάχνεις κρεββάτι ξενοδοχείου για να ξαπλώσεις το ταλαιπωρημένο κορμί σου. Το κρεββάτι είναι ακριβώς πίσω σου, τρία μόλις μέτρα απόσταση από την θέση του οδηγού. Μήπως γι' αυτό πληρώνουμε φόρο πολυτελείας; Λέω τώρα εγώ...

Το πρωί διαπιστώσαμε πόσο δραματικά αλλάζει η εικόνα ενός τουριστικού νησιού, όπως είναι η Πάρος, μετά το καλοκαίρι! Άδειες παραλίες, κλειστά μαγαζιά, υποτονική κίνηση ανθρώπων και οχημάτων στους δρόμους. Ανοικτά μόνο τα απαραίτητα. Φούρνοι, super markets, πρατήρια καυσίμων, εστιατόρια μετρημένα στα δάκτυλα και κάποιες καφετέριες. Ακόμη και το σταλακτιτκό σπήλαιο στην Αντίπαρο ήταν κλειστό. Δεν έχουν μάλλον άδικο αυτοί που λένε πως την τουριστική κίνηση των νησιών του Αιγαίου εκμεταλλεύονται κάποιοι Αθηναίοι που ανοίγουν τα μαγαζιά τους το καλοκαίρι, κάνουν την "αρπαχτή" τους και μόλις μπει ο χειμώνας εξαφανίζονται.

Αυτή η εικόνα ερήμωσης ήταν εντονότερη στη Νάουσσα, η οποία θεωρείται σαν ο πιο δημοφιλής τουριστικός προορισμός της Πάρου, και όχι μόνο. Για τους υπόλοιπους παραθαλάσσιους οικισμούς δεν το συζητώ. Μόνοι μας περιπλανηθήκαμε στις παραλίες και στα γραφικά σοκάκια του Πίσω Λιβαδιού, του Δρυού, του Λογαρά, της Αλυκής, του Αμπελά και της Αντιπάρου. Είναι αυτές ακριβώς οι στιγμές που αντιλαμβανόμαστε πόσο τυχεροί είμαστε που έχουμε το τετράτροχο σπίτι μας και μπορούμε να πίνουμε τον καφέ μας ή να απολαμβάνουμε τα μεζεδάκια και τη μπύρα μας σε όποια παραλία ή βουνό κάνουμε κέφι. Το μοναδικό, ίσως, στέκι που παραμένει ζωντανό, ακόμη και κατά την διάρκεια του χειμώνα, είναι το εντευκτήριο του Ναυτικού Ομίλου όπου, εκτός από τις θαλάσσιες αθλητικές δραστηριότητες των νέων του νησιού, προσφέρει και φαγητό σε πολύ προσιτές τιμές.

Κατά τα άλλα, ο καιρός ήταν πολύ καλός μαζί μας. Με εξαίρεση την πρώτη μέρα, που ο ουρανός μυξόκλαιγε, οι υπόλοιπες τρεις δεν είχαν να ζηλέψουν τίποτε από τις ημέρες του Αυγούστου! Η διαύγεια της ατμόσφαιρας, μετά τη βροχή και τον δυνατό άνεμο που προηγήθηκαν, ήταν ιδανική για φωτογράφηση και βιντεοσκόπηση, πράγμα αδιανόητο γι' αυτούς που θέλουν να ασκήσουν αυτή τη δραστηριότητα κατά την διάρκεια του καλοκαιριού.

Περνώντας από το Πίσω Λιβάδι, τη Μάρπησσα και τον Δρυό, αντικρύσαμε το εκκλησάκι του Αγ. Αντωνίου στην κορυφή του λόφου Κέφαλος που δεσπόζει πάνω από τους οικισμούς. Σαν γνήσιοι εξερευνητές και λάτρεις των δύσκολων διαδρομών, αναζητήσαμε για αρκετή ώρα τον δρόμο που φθάνει ως εκεί και τελικώς αντοπίσαμε την αρχή του στους τρεις μύλους της Μάρπησσας. Παρ' όλες πάντως τις διαβεβαιώσεις των κατοίκων του χωριού ότι τα αυτοκίνητα φθάνουν μέχρι την κορυφή, και την δική μας ευτυχή κατάληξη, δεν θα συνιστούσα την ανάβαση στους κατόχους μεγάλων αυτοκινούμενων και σε όσους πάσχουν από υψοφοβία.

Η θέα του κάμπου και των οικισμών του Δρυού, του Πίσω Λιβαδιού, της Μάρπησσας και του χωριού Μάρμαρα, από το προαύλιο της εκκλησίας του Αγ. Αντωνίου, αποζημιώνει τον επισκέπτη για την προσπάθειά του να φθάσει ως εκεί. Χρειάστηκε βεβαίως να σκαρφαλώσουμε στον τοίχο, για τις ανάγκες της βιντεοσκόπησης και της φωτογράφισης, αφού η εξώπορτα ήταν κλειδωμένη. Είναι αυτή ακριβώς η απορία που έχω πάντοτε όταν αντιμετωπίζω παρόμοιες καταστάσεις. Τι εξυπηρετεί το λουκέττο αφού ο επισκέπτης μπορεί με λίγη προσπάθεια να παρακάμψει την κυρία είσοδο και να μπει στο προαύλιο του ναού από τον τοίχο; Ή κάνεις εντελώς απροσπέλαστη την πρόσβαση ή αφήνεις την πόρτα ανοικτή. Αν το λουκέττο θεωρούν αυτοί που το έβαλαν πως εξασφαλίζει την εκκλησία από φιλόδοξους διαρρήκτες, τους διαβεβαιώ ότι το σκαρφάλωμα στον χαμηλό τοίχο είναι εύκολη υπόθεση...

Την κορυφή του λόφου περιέβαλε κάποτε βενετσιάνικο κάστρο που κτίστηκε από τον βενετό δυνάστη της Πάρου Νικολό Σομμαρίπα. Εδώ γράφτηκε η τελευταία σελίδα της βενετοκρατίας στην Πάρο. Έπειτα από μεγάλη μάχη, ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα υπέταξε το 1537 τον Φράγκο ηγεμόνα Βερνάρδο Σαγρέδο και κατέλαβε την Πάρο. Έξι χιλιάδες Παριανοί βρήκαν τότε οικτρά τύχη, ενώ οι νεότεροι ναυτολογήθηκαν στον οθωμανικό στόλο και τα παιδιά τους παραδόθηκαν σε τάγματα γενιτσάρων.

Στον λόφο του Κεφάλου σώζονται περί τα δέκα ημιερειπωμένα παρεκκλήσια. Το μεγαλύτερο από αυτά, ανακαινισμένο, είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, που κτίσθηκε το 1410, σύμφωνα με επιγραφή στο υπέρθυρο της εισόδου, και είναι ο αρχαιότερος χρονολογικά ναός της Πάρου. Η μονή του Αγ. Αντωνίου είναι ένα από τα γραφικότερα και σημαντικότερα προσκυνήματα της Πάρου. Την εποχή της ακμής της (17ος - 19ος αιώνας) είχε διακριθεί σαν μοναστικό κέντρο και κέντρο φιλανθρωπίας. Η προσφορά της στην Οικονομία και στην Παιδεία της Πάρου υπήρξε σπουδαία. Η μονή γιορτάζει τρεις φορές τον χρόνο. Του Αγ. Αντωνίου (17 Ιανουαρίου), της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας (24 Σεπτεμβρίου) και του Προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου).

Αν περιμένετε, μέσα από τα ταξίδια μας με το camper, να σας πω σε ποιο εστιατόριο θα φάτε πιο καλά, ατυχήσατε γιατί εμείς τρώμε πάντα on board! Σε ένα μάλιστα από τα.. αυτοκινούμενα τραπέζια μας, που στήσαμε με την καπετάνισσα στο χωριό Κώστος της Πάρου, παραβρέθηκε και ο γνωστός ιστιοπλόος, και φίλος μας πια, Γιώργος Γκρίτσης. "Τι βλέπω; Noodles!", είπε έκπληκτος, μπαίνοντας στο camper και κρατώντας ένα μπουκάλι καλό Παριανό κρασί. "Και όχι μόνο", του απάντησα. "Έχουμε και spring rolls για να πλησιάσει το τραπέζι μας πιο πολύ στην Κίνα!".

Η Αντίπαρος δεν μπορούσε να μείνει έξω απ' το μενού του ταξιδιού μας. Αν και η παραμονή μας στην Πάρο ήταν σχετικώς σύντομη, είχαμε αποφασίσει την τελευταία ημέρα να την διαθέσουμε στη μικρή "κολλητσίδα" της. Καθώς όμως η παραμονή μας στο νησάκι, που εξ αιτίας του Tom Hanks έγινε διεθνώς πια γνωστό, θα εξαντλείτο στις λίγες ώρες ενός πρωϊνού, αποφασίσαμε να περάσουμε στην Αντίπαρο μόνο το παπί και να αφήσουμε το camper στην Παροικιά. Δεν περίσσευαν άλλωστε τα 34 ευρώ που ζητούσαν στην παντόφλα για την μεταφορά του. Για τους δυο μας και το παπί ο λογαριασμός ήρθε στα 7 ευρώ, πήγαινε-έλα! Όχι και άσχημα.

Είχαμε να επισκεφθούμε τον μικρό "δορυφόρο" της Πάρου από το 1992 και οι αλλαγές, στην πυκνότητα των οικημάτων τουλάχιστον, μας φάνηκαν εξωπραγματικές! Όμορφες βίλλες, κοντά σε όλες τις παραλίες της Αντιπάρου, καφετέριες και εστιατόρια, ερμητικά όμως κλειστά αυτή την εποχή, και συνεχής επικοινωνία (κάθε μισή ώρα αναχωρεί η παντόφλα) με την Πούντα της Πάρου. Κατά τα άλλα, δύο πρατήρια καυσίμων, καλό οδικό δίκτυο, με πρόσβαση σε όλες τις παραλίες και την ενδοχώρα του νησιού, τράπεζες και πολυδύναμο Ιατρείο! Βάζω θαυμαστικό γιατί, δυστυχώς, αυτά τα στοιχειώδη απουσιάζουν παντελώς από άλλα, μεγαλύτερα μάλιστα, νησιά του Αιγαίου. Ίσως να έπαιξε κάποιο ρόλο η αλματώδης τουριστική κίνηση της Αντιπάρου τα τελευταία χρόνια και, κυρίως, η προτίμηση κάποιων διασήμων ονομάτων του διεθνούς καλλιτεχνικού χώρου που επέλεξαν την Αντίπαρο για τις διακοπές τους ή την αγορά εξοχικής κατοικίας!

Το κάστρο της Αντιπάρου, στο κέντρο του ομώνυμου οικισμού, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα των οχυρωμένων οικισμών που δημιουργήθηκαν στις Κυκλάδες κατά την περίοδο που το νησί κατείχαν οι λατίνοι (13ος-16ος αιώνας). Η ίδρυση του κάστρου αυτού χρονολογείται στα μέσα του 15ου αιώνα, όταν ο Giovanni Loredano παντρεύεται τη Μαρία Σομμαρίπα της Αντιπάρου. Περιελάμβανε κεντρικό πύργο και περιμετρικά οικιστική ζώνη σε δακτύλιο τετραγωνικής κάτοψης με πλευρά 53,8 μέτρα. Ο υψηλός εξωτερικός τείχος των οικιών, με μικρά ανοίγματα, αποτελούσε και το περιμετρικό αμυντικό τείχος του οχυρωμένου οικισμού. Η μοναδική είσοδος στον οικισμό βρισκόταν στο ισόγειο σπιτιού της νότιας πτέρυγας.

Στο εσωτερικό του οικισμού αναπτύσσονται οι κύριες πλατυμέτωπες όψεις των κατοικιών σε τριώροφη διάταξη. Κάθε όροφος έχει ανεξάρτητη είσοδο στην οποία οδηγεί εξωτερική σκάλα. Στην εξέλιξή του ο οικισμός επεκτάθηκε εξωτερικά της νότιας πτέρυγας με την μορφή ορθογώνιου δακτυλίου που φέρει το όνομα "Ξώπυργο". Στη σύγχρονη εποχή σε τμήμα της επιφάνειας του κυκλικού πύργου κτίσθηκε η δεξαμενή ύδρευσης του οικσμού της Αντιπάρου. Στις μεταγενέστερες φάσεις του οικισμού ανήκουν και οι ναοί του κάστρου.  

Το σπήλαιο της Αντιπάρου ήταν κλειστό, καθώς οι υπεύθυνοι πιστεύουν, προφανώς, ότι μόνο οι καλοκαιρινοί επισκέπτες ενδιαφέρονται να το δουν. Σκαρφάλωσα όμως, κατά τον συνήθη τρόπο, τα χαμηλά κάγκελλα και φωτογράφισα την είσοδο της σπηλιάς. Από κάποιο σημείο και μετά, όμως, εκεί όπου το πέρασμα στα ενδότερα στενεύει, δεν κατάφερα να προχωρήσω λόγω της σιδερόφρακτης κλειδωμένης πόρτας. Για την ιστορία και μόνο, το εισιτήριο για την επίσκεψη του σπηλαίου, όταν αυτό είναι ανοικτό, κοστίζει 5 ευρώ, ενώ απαγορεύεται η φωτογράφιση στους εσωτερικούς χώρους με την βοήθεια flash.

Φθάνοντας στο απώτερο άκρο του δρόμου προς δυσμάς, απέναντι από την εξαιρετική παραλία του Αγ. Γεωργίου, ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα, εάν δεν είναι χειμώνας, να περάσει απέναντι, στο ακατοίκητο νησάκι Δεσποτικό, όπου υπάρχουν τα ερείπια του αρχαϊκού Ιερού του Απόλλωνα. Το Δεσποτικό ταυτίζεται με την αρχαία Πρεπέσινθο, σύμφωνα με τον Στράβωνα και τον Πλίνιο. Στα μεταβυζαντινά χρόνια υπήρχε στο νησί ένα μικρό κάστρο το οποίο καταστράφηκε από επιδρομές πειρατών. Τα πρώτα στοιχεία λατρευτικής δραστηριότητας στην περιοχή χρονολογούνται στα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ. αλλά το Ιερό, με την μορφή που γνωρίζουμε σήμερα, ιδρύθηκε στην αρχαϊκή περίοδο πιθανότατα από κατοίκους της Πάρου. Τα πλούσια ευρήματα από το Ιερό εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο της Πάρου στην Παροικιά.  

Σε μια εξαιρετικής ομορφιάς τοποθεσία, στην είσοδο του όρμου της Παροικιάς, βρίσκεται το ξωκκλήσι του Αγ. Φωκά και τα ερείπια του παλιού φάρου. Εύκολα μπορεί να έρθει κανείς ως εδώ, από το λιμάνι της Παροικιάς, χρησιμοποιώντας μικρό σκάφος ή μοτοποδήλατο. 

Λίγο πριν επιβιβαστούμε στο πλοίο για να επιστρέψουμε στον Πειραιά, περιπλανηθήκαμε στα δρομάκια της παλιάς πόλης. Δρομάκια που σφύζουν από ζωή τους μήνες του καλοκαιριού, ήταν τώρα βυθισμένα στον ήχο της απόλυτης σιωπής. Μελαγχολικός περίπατος με προθήκες κλειστών καταστημάτων, μπαράκια και παραδοσιακά αρχοντικά, με το μισοφέγγαρο να φλερτάρει τους τρούλους των εκκλησιών. Κι' εκεί, στο κέντρο του παλιού οικισμού, ήρθαμε πρόσωπο με πρόσωπο με τα μαρμάρινα απομεινάρια του Φράγκικου κάστρου που κτίστηκε το 1260 μ.Χ. από τον Δούκα της Νάξου με οικοδομικό υλικό από αρχαία οικοδομήματα που υπήρχαν στον λόφο και την κάτω πόλη.

Το κάστρο έχει ελλειπτικό σχήμα με παραλληλόγραμμο πύργο. Διακρίνονται εντοιχισμένα αρχιτεκτονικά μέλη από τον αρχαϊκό ναό της Αθηνάς, τον αρχαϊκό ναό της Κόρης "εντός του άστεως", από Ιωνικό ναό  του 5ου αιώνα π.Χ., καθώς και 115 μέτρα επιστυλίου από δωρική στοά ελληνιστικών χρόνων. Στον πύργο διακρίνεται ακόμη κυκλικό οικοδόμημα (θόλος) του 5ου αιώνα π.Χ.   

Στα παραλειπόμενα του ταξιδιού μας ήταν μια μίνι "κρουαζιέρα" με το 50άρι Benetau του Γιώργου Γκρίτση, από την Παροικιά μέχρι το καρνάγιο του Άϊ Γιάννη, δυτικά και απέναντι απ' τη Νάουσσα. Είχα έτσι την ευκαιρία να κάνω μια ευχάριστη συζήτηση μαζί του που ήρθε, θα έλεγα, να συμπληρώσει εκείνη που είχαμε πριν από μερικές ημέρες στο Λαύριο. Μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη από τον ζωντανό αυτό θρύλο της ιστιοπλοίας, η οποία σύντομα θα δημοσιευτεί σ' αυτό το διαδικτυακό περιδικό.