Rib and Sea

Το καφε μπαρ "Όρια" του Γιώργου Τσαμπουνιάρη, στα πόδια του κάστρου, στο Παλιό Πυλί της Κω.

Περιγραφή, φωτογραφίες και βίντεο : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Κατά την διάρκεια των περιπλανήσεών μας στην Ελλάδα έχουμε πολλές φορές ξαποστάσει σε γραφικά κουτούκια και καφενεδάκια. Καφενεδάκι όμως σαν του Γιώργου Τσαμπουνιάρη στο Παλιό Πυλί της Κω δεν έχουμε ξαναδεί. Θέλεις η στρατηγική θέση του στα πόδια του κάστρου, θέλεις η γαλήνη του τοπίου, θέλεις η απίστευτη θέα του κάμπου και της θάλασσας, θέλεις η φιλική συμπεριφορά του ιδιοκτήτη και η κατάληλη μουσική που επιλέγει να ακούγεται στο περιβάλλον χωρίς να το ρυπαίνει, όλα αυτά συντελούν στο να περιλαμβάνεται ο μικρός αυτός παράδεισος του Γιώργου Τσαμπουνιάρη στα αξιοθέατα του Αιγαίου!

Και αν δεν το αναφέρει κανένας τουριστικός οδηγός, δεν πειράζει. Για μας, όσο και αν αυτό ακούγεται υπερβολικό, ο κυριώτερος λόγος που μας τραβάει στην Κω, πέρα βεβαίως από τους καλούς φίλους που έχουμε στο νησί του Ιπποκράτη, είναι το καφε μπαρ "Όρια" του Γιώργου Τσαμπουνιάρη στο Παλιό Πυλί! Ελπίζω μόνο, όσο και αν αυτό ακούγεται εγωϊστικό και δεν συμφέρει οικονομικά τον Γιώργο, μετά από αυτή την ανάρτηση να μη γίνει το αδιαχώρητο στο καφενεδάκι του την επόμενη φορά που θα το επισκεφτούμε. Έχουμε δει άλλωστε, δυστυχώς, το έργο αυτό να επαναλαμβάνεται στις περιπτώσεις του Μαραθιού, της Γραμβούσας, των Αρμαθιών, της Ελαφονήσου και τόσων άλλων επίγειων παράδεισων που έτυχε κάποτε να γνωρίσουμε και να διαφημίσουμε...

Αρκεί απλώς να καθίσει κανείς σε μια απ' τις καρέκλες του υπαίθριου χώρου, κάτω απ' τη σκιά των δένδρων, δίπλα στις τριανταφυλλιές, να πιει μια πορτοκαλάδα ή να γευτεί κάτι από αυτά που με ιδιαίτερη φροντίδα θα ετοιμάσει ο Γιώργος, για να ξεχάσει όλα αυτά που τον απασχολούν αφήνοντας το βλέμμα του να χαθεί στο τοπίο που απλώνεται κάτω απ' τα πόδια του. Είναι τόσο λίγα και συγχρόνως τόσα πολλά αυτά που προσφέρει ο μαγικός αυτός τόπος στον επισκέπτη, που και ο πιο τεμπέλης περιπατητής δεν θα μετανοιώσει στιγμή για τον κόπο που έκανε να περπατήσει μέχρι εκεί.

Ο δρόμος φθάνει ως τις παρυφές του κάστρου, δίπλα στο ποτάμι, όπου μπορεί ο επισκέπτης να αφήσει το αυτοκίνητό του. Από εκεί ξεκινάει το ανηφορικό μονοπάτι με τις πινακίδες να οδηγούν στο κάστρο και στο καφενείο του Γιώργου. Προσωπικώς συνιστώ να ανηφορίσετε πρώτα προς το κάστρο, ακολουθώντας το αριστερό μονοπάτι στο σημείο της διασταύρωσης με το μονοπάτι που οδηγεί στο καφενεδάκι του Γιώργου Τσαμπουνιάρη. Αφού δείτε ό,τι έχει απομείνει από τα βυζαντινά εκκλησάκια του δέκατου και ενδέκατου αιώνα και θαυμάσετε τη θέα απ' το ψηλότερο σημείο του κάστρου, ξαποστάστε στη συνέχεια στο καφε μπαρ "Όρια" και απολαύστε τον καφέ ή τον μεζέ που θα σας ετοιμάσει ο Γιώργος, απολαμβάνοντας την ησυχία, το τιτίβισμα των πουλιών και την απέραντη θέα. Να θυμάστε μόνο ότι αν δεν θέλετε να φύγετε από αυτόν τον παράδεισο θα πρέπει να έχετε προβλέψει πώς και πού θα διακυκτερεύσετε γιατί το απίστευτο καφενεδάκι του Γιώργου δεν διαθέτει, δυστυχώς, δωμάτια. Για τους κατόχους αυτοκινούμενων, βεβαίως, ούτε λόγος! Μπορούν να κατηφορίσουν μέχρι την αρχή του μονοπατιού όπου άφησαν το camper, να διανυκτερεύσουν, και το επόμενο πρωί να ανηφορίσουν και πάλι για το καφενείο του παράδεισου...

Θα σας μεταφέρω όμως και μερικά στοιχεία που βρήκα στο διαδίκτυο για το κάστρο στο Παλιό Πυλί http://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=pyli

Τρία χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του χωριού Πυλί, σε υψόμετρο 300 μέτρων, βρίσκονται ερείπια του μεσαιωνικού οικισμού "Παλαιό Πυλί', γνωστού και ως ο "Μυστράς των Δωδεκανήσων". Ο οικισμός - καστροπολιτεία, χτισμένος σε φυσική οχυρή θέση και προστατευμένος από ισχυρό κάστρο - ακρόπολη στην κορυφή απόκρημνου υψώματος, χρονολογείται τουλάχιστον από τον 11ο αιώνα μ.Χ. Ο μεσαιωνικός οικισμός είναι ερειπωμένος και εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του μεταξύ των ετών 1810 και 1830 μετά από επιδημία χολέρας.

Στα τέλη του 11ου αιώνα στην Κω κατέφυγε ο Όσιος Χριστόδουλος, μετά από πρόσκληση από τον Κώο μοναχό Αρσένιο Σκηνούρη. Ο Χριστόδουλος ήταν ηγούμενος στη μονή του Στύλου στο όρος Λάτρος, κοντά στη Μίλητο, κατέφυγε στη Στρόβιλο της Μικράς Ασίας, πέρασε στην Κω, όπου ίδρυσε στο Παλαιό Πυλί τη μονή της “Παναγίας των Καστριανών”, και κατέληξε στην Πάτμο, όπου ίδρυσε το 1088 την περίφημη μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου.

Οι πρώτες πληροφορίες για την καστροπολιτεία προέρχονται από το αρχείο της Μονής της Πάτμου. Με χρυσόβουλο του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού το 1085 (μεταγραφή) επικυρώνεται η δωρεά στο μοναχό Χριστόδουλο "τό τε Καστέλον εγχωρίως λεγόμενον και εν τώ πρακτικώ Καστριανόν αναγραφόμενον...". Επόμενη μνεία του Παλαιού Πυλιίου γίνεται το 1288 σε αναφορά-δέηση κατοίκων της Κω προς τον Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο σχετικά με τη μονή των Σπονδών όπου αναγράφεται "καστροφύλαξ Πηλίου Ιωάννης ο Στεριώνης".

Το κάστρο ήταν ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια του πληθυσμού της Κω κατά την ιπποτική περίοδο. Το 1449 ο μάγιστρος de Lastic διατάζει τους κατοίκους της Κω να συγκεντρωθούν στο κάστρο του Πυλιού για να προφυλαχτούν από επικείμενη τουρκική επιδρομή. Κατά την τουρκική πολιορκία της Κω το 1457 εδώ βρίσκουν καταφύγιο οι κάτοικοι της Νεραντζιάς και σώθηκαν επειδή ήταν απρόσβλητο. Το 1461 το τάγμα αποφασίζει τη μεταφορά του πληθυσμού της Κω στη Ρόδο, εγκαταλείπει όλα τα κάστρα του νησιού πλην του Παλιού Πυλιού, το οποίο θα συνέχιζε να ενισχύεται με άνδρες και πυρομαχικά. Δεν υπάρχουν πάντως πληροφορίες αν αυτό έγινε τελικά.

Στο σεισμό του 1493 το κάστρο έπαθε μεγάλες ζημιές και το τάγμα τον επόμενο χρόνο έστειλε επιτροπή στο "Castello di Pilli" για την αποκατάστασή τους. Το 1523 η Κως, μετά τη Ρόδο, καταλαμβάνεται από τους Τούρκους. Το 1526 σύμφωνα με το "ημερολόγιο" του Βενετού Marino Sanuto (πολύτιμο έργο για τη βενετική, ιταλική, ευρωπαϊκή αλλά και την ελληνική ιστορία) οι χριστιανοί κάτοικοι του κάστρου του Πυλιού στο νησί της Κω επαναστάτησαν, κατέκοψαν όλους τους Τούρκους, και μόνοι αυτοί παρέμειναν κύριοι του φρουρίου. Ο Τούρκος διοικητής της Ρόδου εξόπλισε δέκα γαλέρες και μερικά πλοία που έτυχε να βρίσκονται στη Ρόδο, και ξεκίνησε να πάει να ανακαταλάβει το κάστρο. Οι επαναστάτες αποφάσισαν τότε να παραδοθούν με όρους. Δυο δικοί τους, που είχαν σταλεί για να διαπραγματευθούν, συνελήφθησαν, τον ένα τον παλούκωσαν και τον άλλο τον έστειλαν πίσω στο κάστρο να πει, ότι όλους θα τους περάσουν "εν στόματι μαχαίρας", ακόμη και τα μωρά στις κούνιες. Το πώς εξελίχθηκε αυτή η ιστορία δεν είναι γνωστό.

Τελευταία πληροφορία για το Παλιό Πυλί έχουμε απο τον Ιάκωβο Ζαράφτη, σύμφωνα με τον οποίο ο οικισμός και το κάστρο εγκαταλείφθηκε το 1813 ή κατ' άλλους το 1830 εξαιτίας επιδημίας, που αποδεκάτισε τον πληθυσμό.

To κάστρο διαθέτει περισσότερους από έναν περιβόλους. Στην ανωδομή του διακρίνονται οικοδομικές φάσεις, από τις οποίες είναι σαφείς οι μετασκευές που πραγματοποίησαν οι Ιωαννίτες Ιππότες.

Η κεντρική πύλη οικοδομήθηκε στο τέλος του 11ου ή στις αρχές του 12ου αι. Η πύλη, κτισμένη με την τεχνική της "κρυφής πλίνθου", στον τύπο του συνεπτυγμένου σταυροειδούς ναού, αποτελεί μοναδικό παράδειγμα για τα Δωδεκάνησα. Έχουν εντοπιστεί κυκλώπεια τείχη στη ΒΔ πλαγιά του Κάστρου και κεραμική όλων των εποχών του Χαλκού.

Από τον οικισμό διατηρούνται σήμερα η Κρήνη, λιθόστρωτοι δρόμοι, οικίες ερειπωμένες και τρεις ναοί: Άγιος Αντώνιος, Παναγία των Καστριανών και Άγιοι Ασώματοι. Το κάστρο και ο οικισμός του Παλιού Πυλίου αποτελούν ένα από τα πλέον σημαντικά βυζαντινά μνημειακά σύνολα της Κω.