Rib and Sea

Κείμενο, φωτογραφίες, βίντεο : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Είναι αλήθεια πως έχω "πατήσει πόδι" σε όλα τα νησιά και τις βραχονησίδες του Αιγαίου. Τις ευλογημένες εκείνες εποχές, που είχα δουλειά, αλλά και και χρόνο, και μπορούσα να ικανοποιώ τη δίψα του ρεζερβουάρ και το πάθος μου για ταξίδια, περιπλανιόμουν με φουσκωτά σκάφη από τις εκβολές του Έβρου και την Αλεξανδρούπολη, μέχρι τη Γαύδο, τα Διαπόντια νησιά και την Κάσο. Από τη Τζια και τη Σέριφο, μέχρι το Μαράθι, το Αγαθονήσι, την Τήλο και τους βράχους του Καρπάθιου. Τώρα πια, περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις. Που λέει ο λόγος, δηλαδή, γιατί, ας μην είμαι άδικος, ούτε εκείνα τα ταξίδια θα είχα κάνει αν έμενα το 1978 στην τράπεζα...

Τα ταξίδια με το φουσκωτό είχαν εν τούτοις και ένα μειονέκτημα. Πιάναμε λιμάνι, διανυκτερεύαμε, πίναμε καμμιά μπύρα, άντε να κάνουμε και μια βόλτα με ένα δίτροχο. Ήταν εκείνος ο "αδελφοδιώκτης", θαρρείς, που μας κυνηγούσε και δεν προλάβαινε να πιάσει ούτε η γάστρα του σκάφους ούτε ο κώλος μας μαλλί. Τα νησιά όμως, αν δεν τα περπατήσεις, αν δεν ανακαλύψεις τα μυστικά τους, που, τις περισσότερες φορές, είναι καλά κρυμμένα, δεν τα γνωρίζεις. Ένα τέτοιο νησί ήταν και η Κάλυμνος.

Είχα δέσει, κατά καιρούς, στα Πόθια και στην Τέλενδο, σ' εκείνες τις περιπλανήσεις μου με τα παιδιά της Ορνιθολογικής, αλλά το εσωτερικό μου ήταν άγνωστο. "Εκεί να πάμε, που είναι και το νησί του πατέρα μου", είπε η καπετάνισσα και, βέβαια, αρχηγού παρόντος πάσα αρχή παυσάτω...

Τα εισιτήρια της "Blue Star" ήταν πάντως διαθέσιμα κι' εμείς έπρεπε να αποφασίσουμε πώς θα τα εκμεταλλευτούμε. Πλησίαζε το Πάσχα και ο Μισετζής μου υπενθύμισε τις ρουκέτες. "Έλα", μου έλεγε, "κανόνισα να μπεις μέσα στον κύκλο αυτών που τις φτιάχνουν και να συζητήσεις μαζί τους. Όσο για την ημέρα του "πολέμου, θα έχεις περίοπτη θέση σε μπαλκόνι συγγενικού σπιτιού, ανάμεσα στα διασταυρούμενα πυρά. Θα τραβήξεις απίθανα πλάνα". Δεν ήθελα και πολύ να πειστώ. Η Χίος, άλλωστε, πάντα μου άρεσε και πηγαίνει μέχρι εκεί και καράβι της "Blue Star". Όμως, επειδή έχουμε πάει πολλές φορές στο μυροβόλο νησί και επειδή το πολύ το Κύριε ελέησον το βαριέται κι' ο παππάς, είπαμε να μην πάμε αυτή τη φορά και πάλι στη Χίο αλλά σε κάποιο άλλο νησί, το οποίο δεν γνωρίζουμε καλά και για το οποίο δεν έχω γράψει στο παρελθόν.

Το πλοίο που μας μετέφερε στην Κάλυμνο, ο "Διαγόρας", ήταν ήδη πολύ οικείο μέσο, από το αξέχαστο εκείνο ταξίδι μας στο Καστελλόριζο τον Οκτώβριο του 2012. Εκεί και ο καπετάν Ανδρέας Μαρκέτος και όλοι οι άλλοι αξιωματικοί της γέφυρας. Εκεί και ο Γιώργος, ο αρχικαμαρώτος, τις δημόσιες σχέσεις και το χιούμορ του οποίου θα ζήλευαν πολλοί δημοσιοσχεσίτες καριέρας! Έτσι, το ταξίδι μέχρι την Κάλυμνο έμελλε να είναι για μας κρουαζιέρα πολυτελείας!

Φθάσαμε τις πρώτες μεταμεσονύχτιες ώρες στα Πόθια. Το "κλουβί", όπως το αποκαλούν όλοι σχεδόν οι πλοίαρχοι της ακτοπλοίας. "Αλιευτικά καταφύγια είναι αυτά, όχι λιμάνια", λένε όλοι με ένα στόμα. Ήταν περασμένα μεσάνυχτα όταν φθάσαμε στην Κάλυμνο. Το μόνο που είχαμε λοιπόν να κάνουμε ήταν να βρούμε ένα ήσυχο μέρος μέσα στον χώρο του λιμανιού, για να παρκάρουμε και να περάσουμε την πρώτη νύχτα μας στο νησί των σφουγγαράδων. Ή μήπως των αναρριχητών; Αυτό έμελλε να το ανακαλύψουμε τις επόμενες ημέρες.

Το άλλο πρωί βγήκα σε αναζήτηση ψωμιού, αλλά και κάποιων πρώτων πληροφοριών ώστε να προγραμματίσουμε την ολιγοήμερη παραμονή μας στο νησί. Τα δρομάκια της πρωτεύουσας, ιδίως για το μέγεθος ενός camper, ήταν σκέτη επικίνδυνη αποστολή σε λαβύρινθο! Καταφέραμε, ωστόσο, να κάνουμε τα απαραίτητα ψώνια και να κατευθυνθούμε προς το ύψωμα του Αγίου Σάββα, της μεγάλης εκκλησίας που δεσπόζει πάνω απ' τα Πόθια. Εξαιρετική η θέα από κει και ιδανικό το σημείο για να διαπιστώσουμε αυτά που μας είχε πει λίγες ώρες νωρίτερα ο καπετάν Ανδρέας για το λιμάνι-"φάκα" του νησιού.

Βλέποντας κανείς από ψηλά τον εξωτερικό λιμενοβραχίονα και την κλίση του, αντιλαμβάνεται τη δεινή θέση στην οποία θα μπορούσε να βρεθεί ο πλοίαρχος ενός από τα μεγάλα πλοία που προσεγγίζουν στην Κάλυμνο, αν ο καιρός αλλάξει ξαφνικά. Οι ελιγμοί ενός πλοίου, το μήκος του οποίου υπερβαίνει τα 140 μέτρα, όπως ο "Διαγόρας", θα μπορούσαν σε μια τέτοια περίπτωση να γίνουν δύσκολοι και να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλειά του και την ασφάλεια του πληρώματος και των επιβατών. Δεν βαριέσαι, όμως. Όπως όλα, έτσι και η κατασκευή των λιμανιών στα νησιά του Αιγαίου, αντί να γίνει με κριτήρια ορθολογικά και με χρονικό ορίζοντα 50 τουλάχιστον ετών, έγινε πρόχειρα, χωρίς να υπολογιστούν τα μεγέθη των πλοίων και χωρίς να ερωτηθούν αυτοί που, εκ των πραγμάτων, έχουν τον πρώτο λόγο. Οι καπετάνιοι τους. Και όταν μεθαύριο τα καράβια θα μεγαλώσουν και οι πλοίαρχοι, βάζοντας σε πρώτη προτεραιότητα την ασφάλεια του πλοίου και των επιβατών, θα περάσουν σφυρίζοντας έξω απ' τα λιμάνια αυτά, κάποιοι θα ωρύονται και θα τους κατηγορούν για ανικανότητα...

Αφού τράβηξα αρκετά πλάνα από το προνομιούχο εκείνο σημείο, όπου βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Σάββα, κατηφορίσαμε και ακολουθήσαμε τον δρόμο που οδηγεί προς τη δυτική πλευρά του νησιού. Ήμουν περίεργος να δω μέχρι ποίου σημείου ο τουρισμός της Καλύμνου έχει στραφεί προς την αναρρίχηση και γι' αυτό βάλαμε σαν επόμενο σταθμό μας το Μασούρι, που θεωρείται το κέντρο αυτής της αθλητικής δραστηριότητας και ο οικισμός που προτιμά η συντριπτική πλειοψηφία των αναρριχητών. Λίγο πριν όμως κάναμε μια παράκαμψη στο ήσυχο και φιλόξενο αλιευτικό καταφύγιο του Μελιτσάχα, που έμελλε να γίνει ο ιδανικός τόπος των διανυκτέρευσεών μας, δεδομένου ότι υπήρχε δωρεάν παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και νερού.

Μεταξύ του Μελιτσάχα και του Μασουριού παρεμβάλλονται οι Μυρτιές από όπου οι επισκέπτες, αλλά και οι αναρριχητές, μπορούν να περάσουν στο νησάκι της Τελένδου που δεν απέχει παρά ελάχιστες εκατοντάδες μέτρα. Το κόστος του εισιτηρίου είναι μόλις 2 ευρώ κατ' άτομο και, για να είμαι ειλικρινής, με δεδομένη την τακτική ανταπόκριση, απόρησα πώς είναι δυνατόν να "βγαίνουν" τα έξοδα των ανθρώπων που έχουν τις λάντζες. Σημειωτέον ότι, στο συγκεκριμένο δρομολόγιο, επιβάτες ήμαστε μόνο εγώ και η καπετάνισσα! Ρώτησα τον ιδιοκτήτη της, γιατί δεν έχουν κάνει ένα συνεταιρισμό, και η απάντησή του μπορώ να πω ότι ήταν αναμενόμενη. "Είχαμε παλαιότερα συνεταιρισμό, αλλά στη συνέχεια δεν τα βρήκαμε και τραβάει από τότε ο καθένας τον δρόμο του".

Θα συμβούλευα πάντως αυτούς οι οποίοι θα πάνε στην Κάλυμνο με το camper τους, να μην επιχειρήσουν να κατέβουν μέχρι το ντοκάκι, από όπου ξεκινούν οι λάντζες για την Τέλενδο, γιατί δεν υπάρχει χώρος για ελιγμούς. Εγώ το επιχείρησα και, παρ' όλο το μικρό σχετικώς μέγεθος του αυτοκινούμενου, τρόμαξα να βγω απ' τη "φάκα" που δημιουργούν τα παρκαρισμένα ι.χ αυτοκίνητα και τα σκουτεράκια.

Η Τέλενδος είναι ένας τόπος γραφικός και ήσυχος - τουλάχιστον στα τέλη Απριλίου που πήγαμε εμείς - και προσφέρεται για περιπάτους, κολύμπι, αναρρίχηση και καλό φαγητό στα λιγοστά ταβερνάκια της. Καθώς μάλιστα δεν υπάρχει οδικό δίκτυο, δεν υπάρχουν και αυτοκίνητα. Η Τέλενδος, που σχηματίστηκε μετά τον καταστροφικό σεισμό του 535 μ.Χ., οπότε και χωρίστηκε από την Κάλυμνο, της οποίας αποτελούσε παλαιότερα τμήμα της, είναι ένας από τους δημοφιλείς αναριχητικούς προορισμούς της Καλύμνου η οποία, όπως μου είπε αργότερα ο εκπαιδευτής αναρρίχησης Άρης Θεοδωρόπουλος, θεωρείται πλέον σαν ο πρώτος αναρριχητικός προορισμός παγκοσμίως! Τα θαλάσσια ταξί μεταφέρουν από τις Μυρτιές τουρίστες και αναρριχητές, σε καθημερινή βάση, από τις 7 το πρωί μέχρι τα μεσάνυχτα!

Σύμφωνα με την αρχαιολογική σκαπάνη, ο χώρος όπου σήμερα βρίσκεται ο μοναδικός οικισμός της Τελένδου, κατοικήθηκε την Ύστερη Ελληνιστική Περίοδο και έφτασε στη μεγάλη ακμή του τα Παλαιοχριστιανικά χρόνια. Κατά την άποψη του Στέλιου Λυκούδη η Τέλενδος είναι η αρχαία "Κέλερις", ενώ στη Χάρτα του Ρήγα Φερραίου αναφέρεται σαν "Κλάρος". Στο νησί υπάρχουν πάντως τα ερειπια αρχαίου θεάτρου, παλαιοχριστιανικοί ναοί και νεκρόπολη στη θέση "Θολάρια". Διατηρούνται εννέα ταφικά οικοδομήματα σε μορφή υπέργειων θολωτών κτισμάτων, στο δάπεδό των οποίων υπάρχουν χτιστοί ορθογώνιοι τάφοι. Τον χειμώνα ζουν στην Τέλενδο 30 περίπου χαμογελαστοί και φιλόξενοι κάτοικοι, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται τους καλοκαιρνούς μήνες στους 54 (απογραφή 2001).

Το Μασούρι είναι ο οικισμός που κλέβει την παράσταση και κερδίζει τη μερίδα του λέοντος στον αναρριχητικό τουρισμό της Καλύμνου. Τα εστιατόρια, οι καφετέριες, τα γραφεία ενοικίασης μοτοποδηλάτων και τα ενοκιαζόμενα δωμάτια και ξενοδοχεία εισπράττουν τα ωφέλη αυτής της τουριστικής ανάπτυξης η οποία αύξησε δραματικά την τουριστική περίοδο της Καλύμνου. Από τον Απρίλιο μέχρι και τον Οκτώβριο καταφθάνουν στο νησί αναρριχητές απ' όλα τα μέρη του κόσμου και έχουν αναδείξει την Κάλυμνο σαν τον πρώτο αναρριχητικό προορισμό παγκοσμίως! http://www.ribandsea.com/main/index.php/travels/1050-i-kalymnos-pagkosmios-proorismos-anarrixisis

Στον αναρριχητικό αυτό "παροξυσμό" συμμετέχουν και οι οικισμοί του Εμπορειού και του Αργινώντα, στις περιοχές των οποίων υπάρχουν επίσης δημοφιλή αναρριχητικά πεδία. Δεν είναι τυχαίο ότι στο Μασούρι υπάρχουν δύο καταστήματα πώλησης αναρριχητικού εξοπλισμού, αλλά και εκπαιδευτές που θα δείξουν στους πρωτάρηδες τα πρώτα βήματα. Ένας από αυτούς ο Άρης Θεοδωρόπουλος με τον οποίον είχα την ευκαιρία να συζητήσω και να διαπιστώσω από κοντά το αναρριχητικό τουριστικό θαύμα της Καλύμνου :   http://www.ribandsea.com/main/index.php/travels/1050-i-kalymnos-pagkosmios-proorismos-anarrixisis

Αρκετές είναι οι παραλίες που υπάρχουν στην Κάλυμνο και στις οποίες όλα τα γούστα μπορούν να ικανοποιηθούν. Η παραλία που μας κέρδισε όμως ήταν η Ακτή, μεταξύ του οικισμού Βαθύ και του λιμανιού της Καλύμνου. Όχι τίποτε το συνταρακτικό δηλαδή, σε σχέση με άλλες παραλίες που έχουμε γνωρίσει κατά την διάρκεια των τόσων ετών της περιπλάνησής μας στα νησιά του Αιγαίου. Η Ακτή έχει, εν τούτοις, αυτά που εμείς ψάχνουμε όποτε θέλουμε να ξαπλώσουμε στην αγκαλιά Της. Ήσυχο περιβάλλον, κρυστάλλινα νερά, αλμυρίκια για την προστασία απ' τον ήλιο και ένα ταβερνάκι για ό,τι ήθελε προκύψει. Το ταβερνάκι ήταν πάντως κλειστό στα τέλη Απριλίου, αλλά αυτό δεν με εμπόδισε να "κλέψω" μερικά αμπελλόφυλλα για να φτιάξει την άλλη μέρα η καπετάνισσα "ορφανά" ντολμαδάκια στο αυτοκινούμενο!

Στα Πόθια, μετά από τηλεφωνική παρότρυνση του Μπάμπη, γνώρισα τον Γιάννη Παταννά και την γυναίκα του Μαρία. Ιδιαίτερα φιλόξενοι άνθρωποι και εξυπηρετικοί. Χάρις στον Γιάννη μάλιστα ξαναπήγα στα Βλυχάδια για να γνωρίσω τον ξάδελφό του Σταύρο Βαλσαμίδη. Τον εκπληκτικό αυτόν άνθρωπο και δύτη, με το απίστευτο ιδιωτικό θαλασσινό μουσείο, για τον οποίο έγραψα εδώ σε προηγούμενο άρθρο : http://www.ribandsea.com/main/index.php/face/1049-to-mouseio-tis-thalassas-tou-stayrou-valsamidi-stin-kalymno

Στα Πόθια πάντως η κατάσταση δεν θυμίζει... Κάλυμνο, αλλά κάποια ζωντανή πόλη της ηπειρωτικής χώρας! Δώδεκα σχεδόν χιλιάδες οι κάτοικοι της πρωτεύουσας του νησιού, με τα σπίτια να απλώνονται σε μια μεγάλη απόσταση από τη θάλασσα, μέχρι τις παρυφές της Χώρας και της ομώνυμης καστροπολιτείας. Καταστήματα, καφετέριες, έντονη κίνηση στους δρόμους και πολλά παιδιά, σε αντίθεση με άλλα ακριτικά νησιά όπου ο μέσος όρος ηλικίας των κατοίκων τους υπερβαίνει τα 50 χρόνια. Κάποιος στο λιμάνι μαντάρει τα δίχτυα του και ένας άλλος κτυπάει αλύπητα με ένα ξύλο τα οκταπόδια σε ένα ξύλινο πάγκο. Κάποιοι άλλοι ετοιμάζουν τις μπαρουτόβομβες που θα μετατρέψουν τους γύρω απ' το λιμάνι λόφους σε πεδία μάχης! Μεγάλη Πέμπτη και η ησυχία ήταν πολύ ύποπτη. Η Ανάσταση και η Κυριακή του Πάσχα όμως πλησίαζαν...

"Μα καλά, θα φύγεις τη Μεγάλη Παρασκευή; Μετά θα γίνει το καλύτερο!", έλεγε και ξανά'λεγε ο Παταννάς, που δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα χάναμε το σπάνιο θέαμα της πυρπόλησης του νησιού το Μεγάλο Σάββατο και την Κυριακή της Ανάστασης για να κάνουμε Ανάσταση στην Κω. "Μα γι' αυτό ακριβώς φεύγουμε φίλε", του απαντούσα εγώ. "Το έχουμε δει το έργο και δεν μας ενθουσιάζει η σκέψη να το ξαναδούμε. Άσε που δεν θα ξέρουμε πού να σταθούμε και πού να κρύψουμε το αυτοκίνητο προκειμένου να αποφύγουμε κάποια παραφουσκωμένη μπαρουτόβομβα. Άσε λοιπόν να φύγουμε καλύτερα και να παρακολουθήσουμε τη μάχη από απέναντι".  

Στη μαρίνα υπάρχουν παροχές ηλεκτρικού ρεύματος και νερού για τους κατόχους camper, αρκεί να τηλεφωνήσουν στον αρμόδιο υπάλληλο του Δήμου ο οποίος θα τους χορηγήσει μια ηλεκτρονική κάρτα ώστε να έχουν πρόσβαση στις παροχές της μαρίνας. Ένα πεντάευρο είναι αρκετό για να φουλάρουν οι μπαταρίες, να λειτουργήσουν οι ηλεκτρικές συσκευές του camper επί δύο ημέρες και να φουλάρει η δεξαμενή του νερού όσες φορές χρειαστεί. Καταλληλότερο σημείο στάθμευσης και διανυκτέρευσης, καθώς επίσης και για την παροχή ρεύματος και νερού, ο χώρος πάρκινγκ κοντά στην ιχθυόσκαλα.

Το Βαθύ είναι σίγουρα ο πιο εντυπωσιακός οικισμός της Καλύμνου, και ο πιο φωτογραφημένος. Η θέα του "φιορδ", που κόβει τα βράχια και καταλήγει στο γραφικό ψαροχώρι, κόβει από ψηλά την ανάσα. Στο Βαθύ υπάρχει συγχρόνως και η μία από τις ελάχιστες εύφορες κοιλάδες του νησιού όπου καλλιεργούνται ακόμη, μεταξύ άλλων, και τα περίφημα μανταρίνια της Καλύμνου. Αφού παρακολουθήσαμε το ξεφόρτωμα μιας ομάδας "μελλοθανάτων" αιγοπροβάτων από ένα ψαροκάϊκο και κουβεντιάσαμε με την κυρία Πόπη (δυστυχώς ο δυνατός άνεμος που έπνεε εκείνη την ημέρα δεν μου επέτρεψε να καταγράψω όπως θα ήθελα τη συνομιλία μας), ακολουθήσαμε ένα φορτηγάκι προκειμένου να φθάσουμε στην Παναγιά την Αψηλή.

Οδηγώντας το camper στον δρόμο προς τους βορειοδυτικούς οικισμούς, περάσαμε αρκετές φορές κάτω απ' την καστροπολιτεία της Χώρας που θυμίζει έντονα τα κάστρα της Μάνης. Κάποια στιγμή, αφού ολοκληρώσαμε την περιπλάνησή μας στους οικισμούς της Καλύμνου, αποφασίσαμε να ανηφορίσουμε στο καλντερίμι που οδηγεί στο κάστρο αυτό. Η καπετάνισσα, κουρασμένη καθώς ήταν, επέστρεψε στο camper. Αφού τρόμαξα να βρω κάποια πινακίδα, που θα με διευκόλυνε να εντοπίσω το δρομάκι που οδηγεί στο κάστρο, έφθασα ασθμαίνοντας στη μεγάλη ξύλινη πόρτα που έγερνε μισοσπασμένη, με το λουκέτο ωστόσο στη θέση του!

Οργή και ντροπή στη θέα της σχετικής πνακίδας που παραπέμπει σε έργο χρηματοδοτούμενο από την Ε.Ε.! Προϋπολογισμός 1.115.187 ευρώ από το πρόγραμμα Interreg II, με την συνεργασία της Διεύθυνσης Βυζαντινών Αρχαιοτήτων! Αλλοδαποί τουρίστες με σακκίδια μπανοβγαίνουν, ανενόχλητοι και χωρίς κανέναν έλεγχο, στα εκκλησάκια του κάστρου με τις παλιές εικόνες και τις τοιχογραφίες. Πώς καταντήσαμε έτσι; Από τον πρώτο πολίτη της χώρας, μέχρι τον τελευταίο, γίναμε αδιάφορα ανθρωπάκια που παρακολουθούμε τον κατήφορο αυτής της πατρίδας χωρίς ίχνος ντροπής, χωρίς ίχνος φιλότιμου. Δεν σεβόμαστε τους εαυτούς μας και τη χώρα μας και απαιτούμε να μας σεβαστούν οι ξένοι. Μεταλλαχθήκαμε, από υπερήφανοι κάτοικοι μιας χώρας με τόσο ένδοξο παρελθόν, σε σκιάχτρα που δεν σέβεται πια κανείς...

ΔΙΟΡΘΩΣΗ : Εκ παραδρομής στο βίντεο που ακολουθεί αναφέρθηκε ο οικισμός Βλυχάδια σαν Λινάρια.