Rib and Sea

Φωτο - Βίντεο - Επιμέλεια : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Είχαμε πάει στη Φολέγανδρο τον Μάρτη του 2021 με σκοπό να συμμετάσχουμε στις εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στο όμορφο αυτό Κυκλαδίτικο νησί και να βιντεοσκοπήσω τα δρώμενα του Πάσχα. Όμως πέσαμε πάνω στον Covid και τις μάσκες και οι εκδηλώσεις ματαιώθηκαν. Μας έμεινε λοιπόν απωθημένο αυτό που δεν καταφέραμε να δούμε και να απαθανατίσουμε, και έτσι αποφασίσαμε να πάμε ξανά στη Φολέγανδρο εφέτος.

Το "Διονύσιος Σολωμός" της "ZANTE FERRIES" μετέφερε εμάς, το αυτοκινούμενο και το πεντάμετρο Laser στον Καραβοστάση και πολύ ευχαριστούμε την εταιρεία αυτή που μας συνδράμει με δωρεάν εισιτήρια στα ταξίδια μας στις δυτικές Κυκλάδες και στα νησιά του βορείου Αιγαίου Λήμνο και Σαμοθράκη.

Φθάσαμε Μεσάνυχτα Μεγάλης Δευτέρας στο λιμάνι της Φολεγάνδρου με τον καιρό να μην είναι και τόσο ευνοϊκός για την εποχή. Παρκάραμε πίσω απ' το Δημαρχείο και το πρωί της Μεγάλης Τρίτης συνδέσαμε, με την ευγενική άδεια του Δημάρχου, το αυτοκινούμενο με το ηλεκτρικό δίκτυο του νησιού, δεδομένου ότι αντιμετωπίσαμε ξαφνικά την άρνηση του ψυγείου να συνεργαστεί με την παροχή του αερίου που διαθέτει το αυτοκινούμενο και φοβηθήκαμε μήπως πετάξουμε τα τρόφιμα που είχαμε αποθηκεύσει σ' αυτό. Την προηγουμένη της αναχώρησής μας, ωστόσο, το άεριο πήρε ξαφνικά εμπρός! Είναι αυτά τα παράξενα και ανεξήγητα που συμβαίνουν μερικές φορές και σε κάνουν να τρελαίνεσαι!

Μπήκαμε σιγά σιγά στον ρυθμό των ημερών και προσπαθήσαμε να μάθουμε το πρόγραμμα των εκδηλώσεων ώστε να προγραμματίσουμε τη βιντεοσκόπηση. Μεγάλη Παρασκευή θα γινόταν η περιφορά του Επιταφίου στους δρόμους της Χώρας. Μεγάλο Σάββατο η Θεία Λειτουργία της Ανάστασης η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, δεν αναγγέλθηκε απ' τον ιερέα στον προαύλιο χώρο του ναού, αλλά μέσα σ' αυτόν λόγω ξαφνικής μπόρας! Άκουσα τους Φολεγανδρινούς να λένε πως αυτό δεν έχει ξανασυμβεί! Προφανώς εννοούσαν πως αυτή τουλάχιστον την εποχή στη Φολέγανδρο δεν βρέχει. Το οξύμωρο είναι πως ενώ στη Φολέγανδρο, και γενικώς στις Κυκλάδες, σπανίως βρέχει, αποφάσισε να βρέξει τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου!  

Την Κυριακή του Πάσχα αρχίζει η μεγάλη περιφορά της εικόνας της Παναγίας. Ο ιερέας, η εικόνα, το λάβαρο, το φαναράκι και η κουδούνα, συνοδεία πολλών πιστών, ξεκινούν απ' τον μεγάλο ναό της Παναγίας, που δεσπόζει στον λόφο πάνω απ' τη Χώρα, και περιφέρουν την εικόνα σε όλα τα ανοικτά σπίτια και καταστήματα του οικισμού. Οι οικοδεσπότες την προσκυνούν, ρίχνουν τον οβολό τους στον ορειχάλκινο κουμπαρά της Εκκλησίας (και όχι μόνο), προσφέρουν στον κόσμο γλυκά και τοπικά εδέσματα, και αργά το απόγευμα της ίδιας ημέρας η εικόνα καταλήγει στον ναό της Παντάνασσας του Κάστρου όπου θα την παραλάβουν κάτοικοι της Άνω Μεριάς για να τη μεταφέρουν πεζή στο χωριό τους και να την αφήσουν να ξαποστάσει το βράδυ στον ναό του Αγ. Γεωργίου.

Στις 10 το πρωί της Δευτέρας του Πάσχα η εικόνα αρχίζει με τον ίδιο τρόπο να περιφέρεται σε όλα τα σπίτια και καταστήματα της Άνω Μεριάς. Μόνο που εδώ τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Τόσο γι' αυτούς που μεταφέρουν στους ώμους τη μεγάλη εικόνα της Παναγίας, όσο και γι' αυτούς που ακολουθούν. Τα σπίτια του οικισμού της Άνω Μεριάς είναι διάσπαρτα στους γύρω λόφους σε μια ακτίνα τριών χιλιομέτρων, η δε εικόνα και όσοι τη συνοδεύουν περνούν συνήθως μέσα από χωράφια και σκαρφαλώνουν σε πεζούλες και ξερολιθιές!

Τα κεράσματα εδώ, αφ' ενός μεν λόγω της μεσημεριανής συγκυρίας, αφ' ετέρου λόγω της αγροτικής και κτηνοτροφικής περισσότερο ενασχόλησης των κατοίκων, δεν περιλαμβάνουν μόνο γλυκά, αλλά και μεζεδάκια, ψητά, και τοπικές παραδοσιακές τυρόπιτες.

Αργά το απόγευμα της Μεγάλης Δευτέρας οι Ανωμερίτες θα επιστρέψουν την εικόνα στη Χώρα. Πάλι πεζή βεβαίως! Για να ακολουθήσει την Τρίτη του Πάσχα το τρίτο και πιο εντυπωσιακό κομμάτι της περιφοράς στον οικισμό Πετούσι και από εκεί στο Λιβάδι. Για να καταλήξει τελικώς στον Καραβοστάση, το λιμάνι του νησιού. Και αφού η Παναγία μπει σε όλα τα σπίτια του παραθαλάσσιου οικισμού, στη συνέχεια θα επιβιβαστεί, μαζί με όλους όσοι ακολουθούν, στα πλοιάρια, τις βάρκες και τα καίκια που λιμενίζονται στον Καραβοστάση και θα πάνε εν πλω μέχρι τους γκρεμούς κάτω απ' το Μοναστήρι και τα σπίτια της Χώρας, για να δοθεί με πανηγυρικό τρόπο το πέρας της τριήμερης περιφοράς με βαρελότα, καπνογόνα και συριγμούς!

Το ίδιο βράδυ η εικόνα της Παναγίας θα μεταφερθεί και πάλι πεζή στο Μοναστήρι και τότε μόνο θα ολοκληρωθούν οι τετραήμερες εκδηλώσεις.

Ευχαριστούμε την εταιρεία "ΖΑΝΤΕ FERRIES" και τον Δήμαρχο Φολεγάνδρου κ. Κυριάκο Μαρινάκη.

Διευκρινιστική σημείωση : Το βίντεο που ακολουθεί περιλαμβάνει τον Επιτάφιο, την Ανάσταση και την περιφορά της εικόνας της Παναγίας την Κυριακή του Πάσχα. Θα ακολουθήσει το βίντεο με την περιφορά της εικόνας τη Δευτέρα και την Τρίτη του Πάσχα.

Στο βίντεο που ακολουθεί κατέγραψα απλώς όσα έλαβαν χώρα κατά την περιφορά της εικόνας της Παναγίας στα σπίτια του οικισμού της Άνω Μεριάς Φολεγάνδρου. Δεν ήταν σκοπός μου να ψαρέψω επισκεψιμότητα, την οποίαν, ούτως ή άλλως, το βίντεο αυτό δεν θα έχει. Το θέμα ενδεχομένως θα είναι για κάποιους βαρετό, μονότονο ή ακόμη και αδιάφορο.

Η επεξεργασία πάντως ενός βίντεο από μια εκδήλωση που κράτησε πάνω από 6 ώρες δεν ήταν εύκολη δουλειά. Έπρεπε συγχρόνως να επιλέξω τα καλύτερα, κατά την κρίση μου, στιγμιότυπα ώστε να είναι η παρακολούθηση του βίντεο όσο το δυνατόν λιγότερο μονότονη και κουραστική. Σας διαβεβαιώ ότι, ακόμη και γι' αυτούς που δεν είναι θρήσκοι και αποστασιοποιούνται από όλα αυτά, η εκδήλωση αυτή δεν παύει να σφυρηλατεί δεσμούς, ήθη και έθιμα σε μια μικρή κοινωνία αποκομμένων νησιωτών που έχουν ανάγκη να αισθάνονται πως υπάρχουν πράγματα που τους ενώνουν.

Ο επίλογος και η κορύφωση συγχρόνως του μοναδικού αυτού εθίμου, να περιφέρεται δηλαδή το τετραήμερο του Πάσχα η εικόνα της Παναγίας σε όλα τα μήκη και πλάτη της Φολεγάνδρου, πραγματοποιήθηκε με το σεργιάνι της εικόνας στη θάλασσα! Και όταν ο στόλος των σκαφών κατέπλευσε κάτω απ' τους γκρεμούς του μοναστηριού και της Χώρας, τότε τα βεγγαλικά, οι κροτίδες και τα πολύχρωμα καπνογόνα άφησαν την τελευταία πινελιά των τετραήμερων εορταστικών εκδηλώσεων στον υγρό γαλάζιο καθρέφτη και τους απόκρημνους βράχους του νησιού.